Günümüzde dünyadaki havalimanlarının çoğunluğu kamu tarafından işletilmektedir. Son yıllarda ise trafiği yüksek havalimanlarından devletler ilave gelir sağlamak için özel sektörle işbirliğini gittiler. İhalelerle bazı havalimanlarının tüm hizmetleri özelleştirilirken, bazı meydanlarda sadece terminaller özelleştirilme kapsamına alındı. Bazı havalimanlarında ise Hava Trafik Kontrol (HTK) hizmetlerinin bile özelleştirilmesi söz konu oldu.
Havalimanlarındaki bu gelişmeler çerçevesinde havalimanı işletmeciliği yapan bazı kamu kurumları da dünyaya açılıp özelleştirmelere talip oldular. Başka ülkelerden havalimanı işletmeciliği yapmaya başladılar. Mesela, TAV Havalimanları Holding’in çoğunluk hissesine sahip olan Groupe ADP (Aeroports de Paris) bir Fransız kamu kurumu ve dünyadaki sayılı işletmecilerden birisi.
THY’nin en çok ülkeye uçan havayolu olması gibi devlet TAV için de bir vizyon koyabilmiş olsaydı, en fazla ülkede havalimanı şirket olabilirdi. Bir dönem Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) yurtdışına açılması ve ihalelere girmesi gündeme gelmişti, ama bir neticeye varmadı. Kısacası küresel havacılıkta THY ile var olduğumuz gibi vizyonsuzluk sebebiyle havalimanı işletme tarafında güçlü olamadık.
Öte yandan kamu kurumları dışında dünyada çok büyük havalimanı operatörü olan özel şirketler de var. Havalimanı işleten şirketler bir yandan yeni havayollarını meydanlarına getirmek, mevcutların uçuş sayılarını artırmak için büyük çaba sarf ederken, diğer taraftan da yeni teknolojilere, verimli işletmeciliğe yatırım yapıyorlar.
Fakat dünya havayollarının çatı örgütü Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği – IATA ise her yıl yapılan genel kurullarında, havayoluyla seyahatlerin pahalı hale gelmesinde devletlerin havalimanları üzerinden çok fazla vergi ve ilave ücretler almasının etkisi olduğuna dikkat çekiyor. Diğer ifadeyle havayolları, havalimanlarının mevcut işletmecilik modellerinden memnun değil. Ama neticede bu sene 5 milyar 200 milyon insanın yolculuk etmesi bekleniyor.
Bu sene havayolları da havalimanları da büyümeye devam edecek. Peki dünya genelinde en büyük değere sahip havalimanı işleten şirketler hangileri? Türkiye’nin bu tabloda yeri var mı, merak ediyor musunuz?
CompaniesMarketcap.com araştırma şirketinin araştırması dikkat çekici. Piyasa değerine göre yapılan araştırmayla kamu/özel en büyük 10 havalimanı operatörü şöyle belirlenmiş:
1- ENAIRE (Aena): 30.21 milyar dolar
Şu anda İspanya’da 46 havalimanı ve 2 heliportu yönetiyor. Farklı ülkelerde ise 33 havalimanının yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak söz sahibi konumda. İşlettiği en önemli havalimanları arasında Madrid Barajas, Barcelona El Prat, Gran Canaria Havalimanı ve Palma De Mallorca Havalimanı yer alıyor. Aynı zamanda İspanya’daki Hava Trafik Kontrolü (HTK) hizmetlerinden de sorumlu. Hava trafiği hacmine göre ENAIRE, Avrupa’da dördüncü en büyük hava seyrüsefer operatörü. Ayrıca ENAIRE, Aena Brazil adıyla Brezilya’da da ağırlığı söz konusu. Dokuz eyalete yayılmış 17 meydanıyla Brezilya’daki en büyük havalimanı ağına liderlik ediyor. Brezilya hava trafiğinin yüzde 20’sini ENAIRE hizmet veriyor.
2- Airports of Thailand: 23.69 milyar dolar
Havalimanı işletmecisi Airports of Thailand’ın hisselerin yüzde 70’ini Tayland Hükümeti elinde tutuyor. Ülkede bir havalimanı işleten operatör, Bangkok’un iki önemli havalimanını; Suvarnabhumi Havalimanı ile Don Mueang Havalimanı’nı kontrol ediyor. Bunun yanı sıra kuzeydeki Chiang Mai Havalimanı ve güneydeki Phuket Havalimanı da dahil olmak üzere Tayland’daki on uluslararası havalimanını yönetiyor. Ülkenin diğer bölgesel küçük meydanlarından sorumlu.
3- Shanghai Airport (AVINEX): 11.23 milyar dolar
Operatör, Çin’in en büyük sanayi ve ticaret merkezi Şanghay’ın ilk iki sıradaki Shanghai Pudong Havalimanı ve Shangahai Hongqiao Havalimanı’nı işletiyor. AVINEX Şanghay Belediye Hükümeti’ne ait bir devlet şirketi olarak biliniyor. Shanghai Pudong Uluslararası Havalimanı yılda yaklaşık 54 milyon yolcu ağırlarken, Hongqiao 30 milyondan fazla yolcu ağırlamakta. Shanghai Pudong Havalimanı, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri’nden Çin anakarasına yapılan doğrudan uçuşların çoğunun da varış noktası olarak ön plana çıkıyor.
4- Groupe ADP (Aeroports de Paris) : 10.9 milyar dolar
Türkiye’de şuan Antalya Havalimanı, İzmir Adnan Menderes, Ankara Esenboğa, Alanya Gazipaşa Havalimanı, Milas Bodrum Havalimanı ve geçmişte İstanbul Atatürk Havalimanı gibi en önemli havalimanlarını işleten TAV Havalimanları’nın da büyük hissedarı olan Groupe ADP, havalimanlarını geliştiren, bakımını yapan ve işleten bir Fransız kamu şirketidir. Paris bölgesindeki havalimanlarını; Charles De Gaulle, Orly ve Le Bourget havalimanlarını işletiyor. Ayrıca, Fransa genelinde de diğer birçok başka havalimanını işletiyor. Dünya genelinde birçok havalimanında da hisseleri bulunuyor.
5-GMR Groupe: 10.4 milyar dolar
Hindistan’ın önemli havalimanı işletmecisi GMR Groupe, bir dönem Sabiha Gökçe’n Havalimanı, Malaysia Airports Holdings Berhad ve Limak Holding ile birlikte işletmişti. GMR Group, Yeni Delhi merkezli özel bir şirket hizmet olarak veriyor. Havalimanları, otoyollar ve büyük enerji tesisleri gibi diğer altyapı projelerinin yanı sıra farklı alanlarda da faaliyet gösteriyor. GMR’nin en önemli havalimanı, Delhi Indira Gandhi Havalimanı’dır. GMR, web sitesinde ise dünyanın en büyük ikinci özel havalimanı işletmecisi olduğunu belirtiliyor. Yeni Delhi Havalimanı’nın yanı sıra Haydarabad’ın Rajiv Gandhi Havalimanı, Goa’nın Manohar Havalimanı ve Nagpur’un Dr. Babasaheb Ambedkar Havalimanı’nı işletiyor. Şirket aynı zamanda yurtdışında operasyonları olan tek Hintli havalimanı geliştiricisi pozisyonunda. Yurtdışında Filipinler’deki Mactan Cebu Havalimanı ve Endonezya’daki Kualanamu Havalimanı da GMR Group bünyesinde yer alıyor.
Dünyanın en değerli 10 havalimanı işletmecisi
1-ENAIRE: 30.21 milyar dolar
2-Airports of Thailand: 23.69 milyar dolar
3- Shanghai Airport (AVINEX): 11.23 milyar dolar
4- Groupe ADP (Aeroports de Paris) : 10.9 milyar dolar
5-GMR Groupe: 10.4 milyar dolar
6-Grupo Aeroportuario del Pacifico: 9.58 milyar dolar
7-Auckland Airport: 8.43 milyar dolar
8-Grupo Aeroportuario del Sureste: 7.88 milyar dolar
9- Zurich Airport: 7.22 milyar dolar
10- Copenhagen Airport: 6.9 milyar dolar
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
