Yeni Delhi – Bu yıl uçak yakıt fiyatları önemli oranda düştü. Havacılık sektöründe çok sayıda sorun varken, en azından böyle bir olumlu gelişmeye tam sevinme arifesine girilmişti ki ABD Başkanı Trump’ın dünyayı çalkalayan “tarifleri” devreye girdi. Böylece havacılık sektörü hem kargo uçuşlarında hem de yolcu seyahat beklenti taleplerinde yeni tahminler, beklentiler üzerine çalışmaya başladı. Zira tüm tablolar bozulmuş ve gelişmelerin nasıl seyredeceği de bilinmiyor. Mesela havayolları bu sene 1 trilyon doların üzerinde gelir bekliyordu, gerçekleşmeyecek. Yolcu sayısının 5 milyara aşması tahminleri yapılmıştı, ama o rakama ulaşamayacak.
Havacılık sektörü her şeyi hazır olmasına rağmen uçak üreticileri ile uçak motor üreticileri tarafında sorunlar çözülebilmiş değil. İki uçak üreticisi; Boeing ve Airbus’ın 14 yılda teslim etmesi gereken 17 bin adet uçak siparişi birikmiş durumda. İki üretici de tedarik sorununu aşabilmiş değil.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği‘nın (IATA), Hindistan‘ın başkenti Yeni Delhi‘de gerçekleşen Genel Kurulu Toplantısı‘nda (IATA AGM) sunulan2025 havayolu endüstrisi finansal görünümü raporu iyi şeyler anlatmıyor. Bu sene havayolları yaklaşık olarak 36 milyar dolarlık net kar bekliyor. Güncellenen rakam bu şekilde, ama daha önce açıklanan tahmini kârlılık rakamı 36,6 milyar dolardı. 2024’te gerçekleşen net kar ise yüzde 3,4 kâr marjıyla 32,4 milyar dolardı. 2025’te ise kar marjının da yüzde 3,6 olması bekleniyor. Neticede tablo her halükarda olumlu, ancak belirsizlikler biraz sektörü korkutuyor.
İlginç olan ise havacılık sektörü gelirlerinin bu sene de 1 trilyona ulaşmayacak olması. Tahmini beklenti 979 milyar dolar seviyesinde kalacağı. Aynı şekilde toplam yolcu rakamının da 2025’te 5 milyar aşması bekleniyordu. O da olmayacak. Yaklaşık olarak 4 milyar 990 milyonda yolcu da kalacak gibi bir durum söz konusu. Geçen yıl IATA Genel Kurulu‘nda 2025’te 1 trilyonu aşan gelir ve 5 milyarın üzerinde yolcu talebi olacağını yazmıştım. Bu beklentilerimiz de böylece seneye kalmış durumda.
Trump’ın etkisiyle toplam hava kargo hacmi de tahmini beklenti olan 72,5 milyona ulaşamayacak. IATA, bu sene 69 milyon tona ulaşmasını bekliyor. Ama hava kargo bu sene geçen yıla göre daha iyi olacak.
Öte yandan havayolları için olumlu gelişmenin, itici gücün 2024’e göre yüzde 13 oranında düşen jet yakıtı fiyatı olduğunu hatırlatmakta fayda var. Fakat ne kadar olumlu gelişmeler de olsa havayollarının kar marjlar bir türlü artmıyor. Her yıl çok sayıda havayolu kapanıyor. Yerlerine çok azları kuruluyor. IATA Direktörü (Genel Müdürü) Willie Walsh, bu sene, 2025’te havayollarının 36 milyar dolarlık kar elde etmeleri halinde bile yolcu başına sadece 7,20 dolar kazanacaklarına bir kez daha dikkat çekti. THY’de yolcu başına düşen kazancın 21 dolar olduğu notunu da düşmüş olayım. Net ifade etmek gerekirse, bazı havayolları bir kahve parası bile kazanmayıp batıyor, THY, Emirates, Delta, Singapur, Katar, Lufthansa, KLM ve British gibi legacy (geleneksel) şirketler ise zaten o rakamların üzerinde kârlılık oranıyla faaliyet göstermeleri gerekiyor.
Bu sene uçaklar dolu dolu uçacak
Bu yıl yolcu uçaklarının doluluk oranlarında rekor bekleniyor. Tahmin edileceği üzere uçak üreticilerinin havayolu siparişlerini yetiştirememesi mevcut uçakların yoğun kullanılmasını zorunlu kılıyor. Uçak üretim tarafında tedarik zincirindeki kopuklukların tam anlamıyla giderilmemiş olması en önemli handikap. Ayrıca uçak motor üreticilerinin de benzer sorunları var. Hatta üretilmiş motorlardaki sorunlar sebebiyle uçamayan çok sayıda uçağın olması da havayollarını zoru sokuyor. Böylece şirketler, filolarındaki mevcut uçakları en iyi planlamayla ve en verimli şekilde kullanabilmek için tüm imkanlarını seferber ediyorlar. Bir yandan yolcu uçağı filolarının genişlemesi ve modernizasyonlarıyla birlikte artan yolcu talebine uygun şekilde yolcu uçağı teslimatlarının olmaması uçak doluluk oranlarını da artıyor. Ve 2025’te yıl ortalaması itibariyle uçaklar yüzde 84 dolulukla uçarak tüm zamanların rekoru kıracağı tahmin ediliyor. Aynı zamanda utilizasyonların da (uçakları kullanma, havada tutma) bu çerçevede artacağı söylenebilir.
Uçak biletler ucuzlayacak
Bu yıl beklenen bir sürpriz gelişme ise uçak bilet fiyatlarının tarihe geçek şekilde en uygun rakamlara gelecek olması. 2025’te uçak bileti fiyatlarının ortalama 374 dolar seviyesine inmesi bekleniyor.
Binlerce uçak üretilmeyi bekliyor
Teslim edilmeyi bekleyen uçak rakamı sektörün en dikkat çeken hassas noktası. Tahmini olarak 14 yıllık bekleme süresinde, yaklaşık 17 bin adet uçağın teslim edilmesi gerekiyor. Bu kadar birikmiş sipariş var. Boeing Ticari Uçaklar CEO’su, IATA‘nın Yeni Delhi‘deki toplantısına katılıp, sektördeki sorunlarına daha yakında kulak kabartırken, birikmiş uçak siparişlerinin vermiş olduğu rahatlık sebebiyle olacak ki Airbus Ticari Uçaklar CEO’su böyle bir zahmete bu aşamada katlanmayı uygun görmemiş. Havayolları CEO’ların Airbus hakkındaki serzenişlerini de buraya kaydetmiş olayım. Havayolları siparişleri veriyor, ama uçak üreticileri takvime uygun şekilde teslimatları yapamadığı için birikme oluyor. Tedarik zinciri sorunları üreticilerden daha çok havayollarını etkiliyor. Uçak kiralama maliyetleri artıyor. Kullanılan uçaklar giderek yaşlanıyor. Ortalama filo yaşı ise 15’e yıla çıkmış durumda. Halbuki 2015’te filo yaşı 13 yıl seviyesindeydi.
Bu yıl uçak tesliminde rekor olabilir
Ayrıca bu sene, daha önceki siparişlerinde birikmiş olması sebebiyle bin 692 uçağın havayolların teslim edilmesi bekleniyor. Eğer gerçekleşirse bir yılda teslim edilmiş en fazla uçak sayısı ile rekor kırılmış olacak.
ABD ile Çin arasında yoğunlaşan, ama tüm dünyayı etkileyen tarifeler ve ticaret savaşlarının başta hava kargo olmak üzere, yolcu seyahatlerini etkilemesi de söz konusu. Bu sebeple havayolları da Trump Yönetimi‘nin ticaret politikalarının nasıl gelişeceğini merakla bekliyor.
Avrupa’da düşük maliyetli havayolları büyüyor
Avrupa’da düşük maliyetli havayollarını büyüme adımları da dikkat çekiyor. Bunun da güçlü seyahat talebini artırması ümit ediliyor. Avrupa Birliği’nin Kuzey Afrika ile yapmış olduğu Open Skies (Açık Semalar) anlaşmalarının pazar da yeni fırsatlar sağlayacağı yönünde beklenti de söz konusu. Bu durum Türk Hava Yolları (THY), Pegasus ve diğer şirketlerimiz ne kadar etkileyebilir. Üzerinde durulması gerekir.
Yeni Delhi’den şimdilik bu kadar…
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
