Beklenmedik bir zamanda ve daha önce medyaya sızmayan bu haber şaşırtıcı oldu. ABD Başkanı Trump’ın, F-47 ismi verilen 6’ncı nesil savaş uçağının 5 yıldır gizli test uçuşlarında olduğunu ve birkaç yıl içinde filoya katılacağını açıklaması kabul edelim bazı ülkeler için de ilginç gelişme oldu. Özellikle Rusya, Çin ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin böyle bir habere hazır olduklarına sanmıyorum. Çünkü Rusya ve Çin’in 5’nci nesil savaş uçaklarını ne derece ilerlettikleri ve ABD’nin mevcut iki modeliyle kıyaslandığında hangi modelin önde olduğu pek bilinmiyor.
Hali hazırda; ABD’nin F-22 ve F-35 modelleri, Rusya’nın Su-57’si ve Çin’in J-20’si 5’nci nesil savaş uçakları olarak biliniyor. Çin’in 2017’den bu yana kullandığın duyurduğu 5’nci nesil savaş uçağı Chengdu J-20’ye motor geliştirmek için çok fazla efor sarf ettiği biliniyor. Rusya’nın da Sukhoi Su-57 modelini geliştirmek için ciddi anlamda sorunlarla uğraştığı, programda yaşanalar sapmalar sonrası 2020’de hizmet girdiği açıklanmıştı. Hindistan, Güney Kore ve Türkiye ise 5’inci nesil savaş uçağı geliştiren diğer ülkeler olarak biliniyor.
Öte yandan 5’nci nesil savaş uçağı geliştirmek için zaman kaybeden Japonya, İngiltere, İtalya gibi ülkeler ise 6’ncı nesil için biraya gelip “Küresel Savaş Uçağı Programı” / GCAP (Global Combat Air Programme) çatısı altında biraya geldiler. İlk uçuşun da 2035’de olacağı açıklandı. Benzer şekilde Almanya, Fransa ve İspanya da “Geleceğin Savaş Uçağı Sistemi” / FCAS (Future Combat Air System) projesiyle 6’ncı nesil savaş uçağı geliştireceklerini ve 2040 yılında hizmete sokmayı planladıklarını duyurmuşlardı. Meğer ABD’nin F-47 ismi verilen 6’ncı nesil uçağı ise 5 yıldır test uçuşu yapıyormuş kimsenin haber yokmuş. Hatta Donald Trump’ın başkanlık görev süresi bitmeden 2028 gibi de hizmete girecekmiş!
Son derece ilginç olan bu gelişmenin Trump’ın sergilediği davranışlarla yan yana konduğu zaman çok farklı etkileri olacağını söylemek mümkün. ABD’nin 6’ncı nesil savaş uçağı F-47’nin aniden ortaya çıkması mevcut savaş uçağı projelerinin hizmete giriş takvimlerinin değişmesine vesile olacaktır. Yeni nesil savaş uçağı geliştiren Avrupalı ülkeler arasında ABD’ye güven iyice azaldığından yeni “savaş uçağı ittifak gurupları” ortaya çıkacaktır.
ABD’nin aniden duyurduğu F-47 açılımı Türkiye’nin 5’nci nesil savaş uçağı KAAN’a da ilgiyi artırabilir. Çünkü KAAN aynı zamanda TUSAŞ’ın üzerinde çalıştığı 6’ncı nesil savaş uçağının da habercisi olduğu biliniyor. Ayrıca insansız hava araçları (İHA) konusunda dünyanın önde gelen ülkesi olan Türkiye’nin KAAN’ı hizmete soktuktan sonra 6’ncı nesil savaş uçağını da daha kısa sürede ordunun hizmetine vereceğini tahmin etmek güç değil. Zaten daha öncede bu köşede yazdığım üzere TUSAŞ epeydir 6’ncı nesil için de çalışıyor. “Yapay Zeka” ve çip teknolojileri (yarı iletkenler) ülkemizin bu alanda engellere takılmaması için üzerinde durması gereken en önemli hususlar olacaktır…
Boeing’e F-47 dopingi!
ABD’nin 47’nci başkanı Donald Trump’a atfen ismi F-47 olarak açıklanan 6’ncı nesil savaş uçağı ihalesini Boeing kazandı. 2000’de gerçekleşen F-35 ihalesinde de Lockheed Martin ile Boeing yarışmıştı. Ben de F-35 yarışını Boeing’in davetiyle ABD’de takip etmiştim. F-35 projesinde 10’a yakın ortak ülke olduğu için her şey dünyanın göz önünde yaşanmıştı. F-35’in son insanlı uçağına vurgu yapılarak, tüm teknolojik özellikleri anlatılmıştı. Ama ABD F-47’yi çok gizli bir şekilde tıpkı F-22 gibi kendisi için geliştirdi. Muhtemelen başka ülkelere satışına da izin vermeyecektir. Hali hazırda başka ülkeye satılmayan, üretimi de yapılmayan ve çok yüksek maliyetli F-22’nin yerini alacağı belirtiliyor.
F-47, havada komuta kontrol görevi yapacak bir uçak olacak. 200 km ötelere görmede müdahale edecek. Havadaki tüm insansız hava araçlarını yönetecek donanımda olacak, ama yerle irtibatı ve kara araçlarını yönlendirme kabiliyeti de bulunacak. Gelişmiş sensörlere, “Yapay Zeka” ve çok fazla asimetrik özelliklere sahip bir komuta merkezi olarak görev yapacak. Prototipleriyle testleri 5 yıldır yapıldığına göre uçağın yakında seri üretime hazır hale getirileceğini tahmin etmek zor değil.
En ölümcül uçak olacak!
ABD Hava Kuvvetleri‘nin en gelişmiş savaş uçağı olması beklenen “Yeni Nesil Hava Hâkimiyeti” – NGAD (Next Generation Air Dominance) ismi verilen program kapsamında Boeing’in yaklaşık 20 milyar dolarlık bir bütçeyle üreteceği belirtiliyor. Donal Trump, F-47’nin yüksek hızlı hayalet uçağı olacağını dikkat çekerek, “şimdiye kadar yapılmış en ölümcül uçak” olacağını ifade etmesi sebebiyle uçağın teknik özellikleri de merak edilmeye başladı.
Boeing’in F-47 ihalesini kazanması ise ABD içindeki savunma sanayinin dev şirketleri arasında ilginç tartışmalar başlatacak gibi görünüyor. Lockheed Martin’in bu ihaleyi kazanmaması ve F-35’de yaşanan sorunlar sebebiyle sürekli eleştirilen şirketin yurtdışına F-35 satışlarında zorlanacağına dikkat çekiliyor. Türkiye’nin bu aşamada F-35 programına geri çağrılmasının da iyi düşünülmesi gerekir. Avrupa’dan Eurofighter, ABD’den F-35, F-16 alımı ve KAAN projesi yan yana konduğunda ciddi bir mali külfet ortaya çıkıyor. Ayrıca Türkiye’nin KAAN motivasyonun da bozulmaması lazım. Ama TSK’da haklı olarak hava gücünde eksiklik, boşluk istemiyor.
Mesela Kanada, Portekiz, Almanya gibi devletler ABD hükümetinin son dönem tavırları sebebiyle F-35’e mesafeli duruyorlar. Hali hazırda bir F-35’in maliyetinin yaklaşık 85 milyon dolar olduğu, yedek parça ve destek altyapısıyla birlikte rakamın birim başına 150 milyon dolara yaklaştığı ve pahalı bulunuyor. Şimdiye kadar yaklaşık 1.100 adet üretilen F-35 uçakları 16 ülkede uçuyor.
Öte yandan projenin başlangıcından itibaren ortağı olan ABD’nin müttefiki Türkiye’ye ise bir bahane ile F-35 verilmedi! ABD istediği zaman uçağı vermediği gibi gizlilik bilgilerini de paylaşmıyor! Bazı ülkeler de gizlilik yeteneklerine ve kaynak kodlarına sahip olmadıkları için F-35’e şüpheyle yaklaşmışlar ve eleştirmişlerdi. Bu sebeple bazı NATO üyesi ülkeler, ABD’nin müttefikleri başka kaynaklardan uçak temini için arayışa girmişlerdi.
F-47’nin motorlarını kim yapacak?
ABD’nin 6’ncı nesil uçak programı NGAD, savunma sanayindeki bazı şirketleri de hareketlendirecek. Mesela bu uçağın en önemli bileşeni motorları olacak. “Adaptif motor geliştirmek için de Pratt & Whitney ve GE yarışıyor” diye biliyordum. Fakat prototip motorlar üzerinde çalışmak için GE Aerospace, Raytheon Technologies ve Pratt & Whitney görev üstlenmiş. Şirketler, F-47’nin taleplerini karşılayacak motoru geliştirmek için 3,5 milyar dolarlık kaynak verilmiş.
Bakalım “Yeni Nesil Adaptif Tahrik (NGAP) programı kapsamında F-47’nin motorunu hangi şirket geliştirip, üretecek?
Boeing’in kazandığı F-47 ihalesinde yarıştığı Lockheed, uzun süredir bu tarz gizli savaş uçağı üretimine hâkimdi, ama son yarışı kazanamadı. Diğer savunma sanayi devi Northrop Grumman da B-21 stratejik bombardıman uçağındaki tecrübesine rağmen F-47 ihalesinde ısrar edememiş ve 2023’te ihaleden çekilmiş.
ABD bu tarz programların geliştirilmesinde rekabete çok fazla önem veriyor. Şirketlere her türlü imkânı tanıyor ve yarıştırıyor. Bakalım F-47 motor yarışını hangi şirket kazanacak? F-47, dünyaya ve gelişmiş ülkelerin ABD ile ilişkilerine de yeni bir boyut getirecektir. Bakalım nelere şahit olacağız?
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
