Dünya’da ve Türkiye’de yaşanan en büyük askeri uçak kazaları

Dünyada askeri uçak kazalarında en fazla ölüm 1996 yılında Hindistan’da C-130 ile An-32’nin çarpışması sonucu yaşandı. Askeri eğitim uçuşu sırasında iki uçağın havada çarpışması sonucu 349 kişi hayatını kaybetti. Peki en büyük kazalar hangileri?

Azerbaycan’ın Gence kentinden Türkiye’ye gelmek üzere havalanan Türk Hava Kuvvetleri’ne ait C-130 askeri kargo uçağında 20 kahraman askerimizin şehit oldu. Bu elim kazanın nedeni araştırmalar sonrasında ortaya çıkacak. Ancak bu kaza ilk değil. Haber Aero olarak dünyada ve Türkiye’de yaşanan en büyük askeri hava aracı kazalarını araştırdık.

1- Kazakistan’da C-130 ile Antonov An-32 Çarpışması / 1996

Uçaklar: Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri C-130 ile Kazakistan Hava Kuvvetleri An-32
Yer: Hindistan hava sahası (Charkhi Dadri)
Ölü sayısı: 349 kişi
Olay: Askeri eğitim uçuşları sırasında iki uçak havada çarpıştı.

2- İran Devrim Muhafızları Uçak Kazası / 2003

Uçak: Ilyushin Il-76
Yer: Kerman, İran
Ölü sayısı: 275 asker
Olay: Şiddetli kum fırtınası sırasında dağa çarpan uçakta İran Devrim Muhafızları mensupları bulunuyordu. İran tarihinin en ölümcül askeri hava kazasıdır.

3- Cezayir Askeri Uçağı Kazası / 2018

Uçak: Ilyushin Il-76
Yer: Boufarik, Cezayir
Ölü sayısı: 257 kişi (asker, aile ve mürettebat)
Olay: Kalkıştan hemen sonra düşen uçakta büyük kısmı ordu mensubuydu.
Not: Afrika tarihinin en büyük askeri uçak kazasıdır.

4- Arrow Air Flight 1285 (ABD Ordusu) / 1985

Uçak: Douglas DC-8 (askeri charter, Arrow Air)
Yer: Gander, Newfoundland, Kanada
Ölü sayısı: 256 kişi (248 asker + 8 mürettebat)
Olay: ABD 101. Hava İndirme Tümeni askerleri Mısır’daki görevlerinden dönüyordu. Kalkıştan kısa süre sonra uçağın düşmesi sonucu tamamı hayatını kaybetti.
Not: ABD askeri tarihinin barış dönemindeki en büyük hava kazasıdır.

5- Lockheed C-5A Galaxy Kazası (ABD) / 1977

Yer: Saigon tahliyesi, Vietnam Savaşı sırasında
Ölü sayısı: 138 kişi (78 çocuk dahil)
Olay: “Operation Babylift” sırasında tahliye edilen sivilleri taşıyan dev kargo uçağının arka kargo kapısı patladı. Uçak düştü.
Not: C-5A, o dönemde dünyanın en büyük askeri nakliye uçağıydı.

6- Endonezya Hava Kuvvetleri C-130 Kazası / 2005

Yer: Medan, Endonezya
Ölü sayısı: 122 kişi (uçakta) + yerde 17 kişi
Olay: Kalkıştan sonra yerleşim bölgesine çakıldı.

7- İtalya Hava Kuvvetleri DC-9 Kazası (Ustica Olayı) / 1980

Yer: Tyrrhenian Denizi, İtalya
Ölü sayısı: 81 kişi
Olay: Askeri uçakların dahil olduğu iddia edilen bir hava muharebesi sırasında, sivil bir uçağın “yanlışlıkla” vurulduğu iddia edildi.
Not: Kesin nedeni gizemini koruyor.

8- C-130 Hercules Kazası (Cezayir) / 2014

Uçak: Lockheed C-130 Hercules
Yer: Oum El Bouaghi, Cezayir
Ölü sayısı: 77 kişi (asker ve aileleri)
Olay: Kötü hava koşulları nedeniyle dağa çarptı.

9- Filipinler Hava Kuvvetleri C-130 Kazası / 2021

Yer: Sulu Adası, Filipinler
Ölü sayısı: 53 kişi (asker ve mürettebat)
Olay: Asker taşıyan uçak iniş sırasında piste tutunamayarak düştü.

10- Uruguay Hava Kuvvetleri Flight 571 / 1972

Uçak: Fairchild FH-227D (askeri taşıma uçağı, Uruguay Hava Kuvvetleri)
Yer: And Dağları, Şili-Argentina sınırı
Ölü sayısı: 29 kişi (45 yolcudan)
Olay: Rugby takımı ve askerî personel taşınıyordu. Uçak dağlara çarptı, hayatta kalanlar 72 gün boyunca karlar altında kaldı. Kurtulanların hayatta kalmak için yamyamlığa başvurduğu biliniyor.
Not: Her ne kadar “sivil” yolcular bulunsa da, kazayı yapan askeri bir uçaktı.

Türk Hava Kuvvetleri tarihindeki en büyük uçak kazaları

1959 – Eskişehir’de Askeri Nakliye Uçağı Düştü: 21 Şehit

Eskişehir, 1959: Türk Hava Kuvvetleri’ne ait bir C-47 Dakota tipi nakliye uçağı, eğitim uçuşu sırasında Eskişehir yakınlarında düştü. Uçakta bulunan 21 asker şehit oldu. Kaza, THK tarihinde yaşanan ilk büyük hava kazalarından biri olarak kayıtlara geçti.

1961 – Etimesgut’ta C-47 Faciası: 25 Asker Hayatını Kaybetti

Ankara, 1961: Etimesgut’tan havalanan C-47 tipi askeri nakliye uçağı, kısa süre sonra düşerek infilak etti. Uçakta bulunan 25 hava personeli olay yerinde yaşamını yitirdi. Kaza sonrası bölgede büyük bir arama-kurtarma operasyonu yürütüldü.

1963 – Hava Harp Okulu Öğrencilerini Taşıyan Uçak Düştü: 22 Şehit

Ankara, 1963: Hava Harp Okulu öğrencilerini taşıyan bir C-47 Dakota, Ayaş yolu civarında düşerek alev aldı. 22 öğrenci pilot adayı şehit olurken, bu olay Türk Hava Kuvvetleri’nde büyük bir üzüntü yarattı. Olay, “geleceğin pilotlarını kaybettiğimiz gün” olarak anıldı.

1968 – Konya Semalarında Formasyon Faciası: 9 Pilot Şehit

Konya, 1968: Tatbikat uçuşu yapan F-84F Thunderstreak jetleri, dönüş manevrası sırasında çarpıştı. 9 pilot şehit oldu. Olay, Türk jet filosu tarihinde en fazla pilot kaybının yaşandığı tek kazalardan biridir.

1981 – Isparta Eğirdir Gölü’nde C-130 Düştü: 30 Şehit

Isparta, 1981: Askeri personel taşıyan C-130 Hercules tipi nakliye uçağı, yoğun sis nedeniyle Eğirdir Gölü’ne düştü. Uçakta bulunan 30 personelin tamamı şehit oldu. Kaza sonrası uçağın parçaları göl dibinden günler süren çalışmalarla çıkarıldı.

1993 – Bingöl’de C-130 Uçağı Dağa Çarptı: 37 Şehit

Bingöl, 1993: Silopi’den Ankara’ya gitmekte olan C-130 askeri nakliye uçağı, Bingöl yakınlarında dağa çarptı. 37 asker şehit oldu. Olay, Türk Hava Kuvvetleri’nin en fazla can kaybı yaşadığı uçak kazası olarak tarihe geçti.

2001 – Afyonkarahisar’da C-130 Kazası: 34 Asker Şehit

Afyonkarahisar, 2001: Kocaeli’nden Diyarbakır’a giden C-130 uçağı, yoğun sis ve zayıf görüş nedeniyle Akdağ mevkiinde düştü. Uçakta bulunan 34 asker hayatını kaybetti. Bu olay, 1993 Bingöl kazasından sonra ikinci en büyük askeri hava kazası oldu.

2018 – Eskişehir’de Eğitim Uçağı Düştü: 2 Pilot Şehit

Eskişehir, 2018: 4. Ana Jet Üs Komutanlığı’na bağlı T-38 Talon eğitim jeti, eğitim sırasında irtifa kaybederek düştü. İki pilot şehit oldu. Kazanın ardından eğitim uçuşları geçici süreyle durduruldu.

2021 – Türk Yıldızları Uçağı Düştü: Pilot Şehit Oldu

Konya, 2021: Türk Hava Kuvvetleri’nin gururu Türk Yıldızları akrobasi timine ait bir NF-5 jeti, eğitim sırasında düştü. Pilot Yüzbaşı Burak Gençcelep şehit oldu. Kazanın ardından Türk Yıldızları gösterileri bir süreliğine askıya alındı.

En çok can kaybı C-130’larda yaşandı

Türk Hava Kuvvetleri, 1950’lerden bu yana çeşitli nedenlerle 10’dan fazla büyük hava kazası yaşadı. En fazla can kaybı C-130 Hercules tipi nakliye uçaklarında meydana geldi. Hava şartları, teknik arıza ve insan hatası, kazalarda öne çıkan temel nedenler arasında yer aldı.

En fazla can kaybının yaşandığı Türk Hava Kuvvetleri’nin 3 kazası
1993 Bingöl C-130 kazası – 37 şehit
2001 Afyon C-130 kazası – 34 şehit
1981 Isparta C-130 kazası – 30 şehit