Türkiye savaş uçağı filosunu güçlendirme noktasında ABD’yi yakın müttefik olarak görmesinin ciddi anlamda sıkıntısını yaşadı. Geçmişte böyle bir duruma düşülmeyeceği varsayılarak sadece ABD’den, tek bir kaynağa bağımlı olarak savaş uçağı tedarikinin ne kadar yanlış olduğu acı şekilde tecrübe edilmiş oldu. İşin garibi sadece ABD değil, NATO çatısı altında müttefik olarak addedilen Almanya da üretici olarak ortağı olduğu Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satılmasına onay vermedi.
Yaşanan bu gelişmeler çerçevesinde iki müttefik ülkeyi eleştirmek en kolay olanı, ama Türkiye’nin savaş uçağı filosunu ne kadar iyi kurgulandığının da sorgulanması gerekir. Daha önce burada ABD’nin yakın dostu İsrail’in savaş filosunun çeşitliliğine sadece ABD’ye bağımlı olmadığına dikkat çekmiştim. Benzer durum yine ABD ile yakın ilişkileri olan Suudi Arabistan ve Yunanistan’ın savaş uçağı filosu için de geçerli.
Fakat Almanya, Eurofighter savaş uçaklarının Suudilere satışına karşı olan tavrını “Husiler” gibi ilginç bir gerekçeyle, Alman Dışişleri Bakanı’nın İsrail ziyareti çerçevesinde kaldırdı. Berlin Hükümeti, İngiltere’nin Eurofighter’ları Suudi Arabistan’a satmasına karşı çıkmayacakmış!
Almanya, 2018 yılında İstanbul’da gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesi sonrası Eurofighter Typhoon ve Tornado uçaklarına yedek parça desteği için ambargo kararı almışken, şimdi neden vazgeçti? Geri adım attı? Sebep gerçekten Suudi Arabistan’ın filosunda bulunan Eurofighter savaş uçaklarıyla Kızıldeniz’de ticari gemilere saldıran Husilerle mücadele etmesi mi? Suudi Arabistan’ın Kızıldeniz operasyonuyla bir yönüyle İsrail’e destek verdiğini düşünüyor olması mı? Yoksa başta Almanya olmak üzere Avrupa Birliği’nin kısmen sorun yaşayan savunma sanayisinin desteklenmesi mi? Yani ticari mi?
Türkiye’ye savaş uçağı satmakta nazlanan Amerika ve Avrupa’ya (Almanya) benzer bir adımla baskı kurulabileceği, Türk Hava Yollarının (THY) milyar dolarla ifade edilen yolcu uçağı alımlarına bu şekilde yaklaşılması gerektiği bazı çevrelerce gündeme getirilmişti. Ama THY, Avrupa’dan Almanya’nın Eurofighter ambargosuna rağmen Airbus’a sipariş verdi.
ABD’nin F-16 satışında henüz net bir karar vermemesine rağmen de Boeing’le yolcu uçağı alımı için görüşmeler devam ediyor. Yani Türkiye savaş uçağı ile sivil uçakları mukayese etmedi, etmiyor. Zira şu an dünyada Boeing ve Airbus’tan başka yolcu uçağı temin edilebilecek adres yok. Sadece THY iki şirketi yarıştırarak uygun rakamlarla ve dengeli bir yolcu uçağı filosu kurma amacıyla pazarlıklarını sürdürüyor. Fakat bu defa sivil uçak tarafında da ilginç gelişmeler olabilir! Zira Airbus tamam, ama henüz Boeing ile pazarlıklar devam ediyor.
Kısa bir havacılık bağlantılı detaylar verdikten sonra tekrar Almanya, Eurofighter ve Suudi Arabistan ilişkilerine dönelim. İngiltere tarafından daha önce 2007’de Suudi Arabistan’a satılan 72 Eurofighter’lar şu an hizmette. Bunlara ilave olarak Suudi Arabistan 48 adet daha almak istiyor. Almanya da bu ikinci partiye yukarıda saydığım gerekçelerle ortağı olduğu, kritik parçalar ürettiği Eurofighter’lar için onay vermiyordu.
Almanya’nın ambargo kararına ülkedeki ve Avrupa’daki savunma sanayi profesyonelleri de karşı çıkıyordu. Çünkü Eurofighter’ların ana gövdesinin önemli bölümü ve bu uçaklarda kullanılan Eurojet EJ200 motorunun da yine önemli parçaları Almanya’da üretiliyor. Yaklaşık 5 milyar Euro’luk Suudi Arabistan siparişine Almanya ambargosu bu sebeple Avrupa genelinde tartışılıyordu.
Hatta Airbus Savunma ve Uzay Başkanı Michael Schoellhorn başta olmak üzere Alman Havacılık ve Uzay Endüstrileri Birliği (BDLI) yetkilileri de Berlin Hükümeti’nin bu kararını gözden geçirmesini istiyordu. Tamda bu tartışmalar iyice alevlenmişken İsrail’e ziyarette bulunan Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock uygun bir sebep bularak ambargodan geri adım attı. Suudi Hava Kuvvetleri’nin Yemen’deki Husilerin İsrail’e saldırılarını önlediğine işaret ederek, İngiltere’nin Eurofighter satmasına karşı çıkmayacaklarını açıkladı.
İngiltere de Türkiye’ye Eurofighter satılmasını çok istediğine göre bazı gelişmeleri, bahaneleri bekleyebiliriz. Peki, Almanya’nın Türkiye’ye karşı olan ambargoyu kaldırması için nasıl bir bahane bulması, ilgili yetkililerin ne tür bir ziyaret yapması gerekiyor?
Bilindiği üzere İngiltere, Almanya, İtalya ve İspanya, Eurofighter’ları ortak üretiyor. Hatta 2005’te Türkiye’ye de bu ortaklığa katılması teklif edilmişti, ama kabul edilmeyerek ABD ile yola devam edilmesine karar verilmişti. Yıllar sonra ABD F-16 savaş uçağı vermemekte ayak diretince Cumhurbaşkanı Erdoğan, Almanya Başbakanı Olaf Scholz’a 40 adet Eurofighter alma isteğini iletmişti. Ama satış değil sürekli olarak Almanya’nın ambargo kararı, isteksizliği gündeme geldi.
Bakalım Almanya’nın bu kararından sonra Suudi Arabistan, Eurofighter’larla birlikte Fransız Dassault’tan da Rafale savaş uçağı alacak mı? Bu durum birazda Türkiye’nin içinde bulunduğu tabloya benziyor. Eğer ABD’den F-16 savaş uçağı alınırsa yani böyle bir karar çıkarsa, Almanya da Türkiye’nin Eurofighter alma isteğine karşı çıkmazı ise her iki taraftan da savaş uçağı alınabilir mi? Bu vesileyle savaş uçağı tedarikinde kaynak çeşitliliğine gidilir mi? Yoksa “Milli Muharip Uçak (MMU) KAAN, nasıl olsa 2028’e yetişecek” denerek, tek kaynakla yetinme mi tercih edilecek.
Bakalım Türkiye savaş uçağı konusunda sözde müttefiklerle nasıl bir yol haritasını tercih edecek?
Yazarın Diğer Yazıları
Bu gönderi kategorisi hakkında gerçek zamanlı güncellemeleri doğrudan bildirim almak için tıklayın.
